Op tijd nadenken over het leven na je actieve loopbaan is - zeker voor zelfstandige ondernemers - geen zorg voor later! Er valt immers veel te regelen op fiscaal, juridisch, economisch, sociaal en financieel vlak. En zowel zakelijk als privé. UNIZO-expert Guido Seghers overloopt de voornaamste aandachtspunten. Ondernemers Stefaan Burggraeve en Frank Vlaminck bevestigen dat een goede en tijdige voorbereiding cruciaal is.

Tekst: Peter D’Herde

Het einde van je loopbaan als zelfstandige is ook de overgang naar een volgende levensfase. Dat brengt enkele complexe vraagstukken met zich mee. Zo moet je beslissen aan wie je de stuurknuppel van je onderneming doorgeeft: je kinderen, het personeel of een externe derde partij. Als je geen geschikte overnemer vindt, is er altijd nog de optie om de zaak stop te zetten. Elke situatie is anders, maar UNIZO-expert Guido Seghers heeft voor elke ondernemer dezelfde gouden raad: begin er op tijd aan en laat je adviseren door specialisten.

Stel niet uit tot morgen

“Het is te begrijpen dat ondernemers dergelijke ingrijpende beslissingen soms voor zich uitschuiven. Maar het is cruciaal om er tijdig mee te beginnen. Want vergeet niet: eenmaal op pensioen, kom je in een ander sociaal statuut terecht. Vooraleer je kan genieten van een zorgeloos pensioen, valt er echter heel veel te regelen. We raden daarom aan om verschillende opties te bekijken. Je hoeft vandaag nog geen actie te ondernemen, maar je moet er wel al over nadenken.”

 

“Dus stimuleren we de doelgroep van zelfstandige ondernemers van 55 jaar of ouder om over hun einde loopbaan na te denken. We nodigen hen daarbij uit naar onze Adviesmarkten Denk vroeger aan later. Daar krijgen ze de mogelijkheid om op één avond verschillende experten te raadplegen. Tijdens een persoonlijk adviesgesprek krijgen ze info op maat over bijvoorbeeld pensioenregeling, successieplanning en vastgoed.”

Volgende generatie aan zet

In elk familiebedrijf is het de droom van de huidige generatie om de fakkel door te geven aan de volgende. Stefaan Burggraeve is zaakvoerder van de gelijknamige Kwaliteitsslager in Oostende. Als tweede generatie in het familiebedrijf ging hij op de Adviesmarkt info inwinnen over hoe de overdracht naar zijn kinderen het best kon worden geregeld.

“Onze zaak bestaat uit de slagerij én een boerderij waar we onze eigen dieren kweken. Mijn vader startte ermee in 1970, sinds 2000 ben ik de zaakvoerder. Al enkele jaren zijn ook mijn beide kinderen actief in het familiebedrijf: zoon Thomas als slager, dochter Isabelle op de boerderij. Ik ben momenteel 53 jaar en wil graag nog enkele jaren actief blijven. Maar ik besef ook dat het belangrijk is om de opvolging naar de volgende generatie goed en tijdig te plannen.”

“Op de Adviesmarkt kreeg ik de raad om onze éénmanszaak om te vormen tot een vennootschap waar ook de kinderen zeggenschap in hebben. Zij worden nu meer betrokken bij het reilen en zeilen van het bedrijf. Recent hebben we geïnvesteerd in de vernieuwing van de winkel. Ik vond dat zij daar mee over moesten kunnen beslissen, aangezien het vooral zij zullen zijn die er in zullen werken. Hoewel ik nog elke dag in de zaak sta, heb ik zelf nu deels andere taken dan vroeger. Het geeft me bijzonder veel voldoening om te zien hoe de volgende generatie open bloeit en zijn eigen weg zoekt.”

Overdracht aan derden

“Voor de gemoedsrust van de ondernemer is een vlotte overdracht van het bedrijf cruciaal”, weet ook Guido Seghers. “Ondernemers hebben vaak een bezorgdheid naar zowel het eigen personeel als de bestaande klanten. Wie zich jaren heeft ingezet voor de groei van zijn zaak, wil dat de onderneming ook in de toekomst blijft bestaan. Als het niet lukt om de zaak over te laten aan familie, personeel of het eigen netwerk, biedt het UNIZO-overnameplatform Overnamemarkt.be een oplossing. Dan gaan we samen op zoek naar een externe partij om de zaak verder te zetten.”

Twee jaar geleden nam ondernemer Frank Vlaminck deel aan een UNIZO Adviesmarkt. Hij had toen net de pensioenleeftijd bereikt, maar was nog altijd actief in de Antwerpse interieurzaak die in 1957 door zijn ouders werd opgericht. Nadat hij zelf bijna 40 jaar in de zaak werkte, was het tijd voor opvolging.

“Mijn eigen kinderen hadden echter geen ambitie om de zaak verder te zetten en dus moest ik op zoek naar een overnemer. Tijdens die Adviesmarkt kreeg ik de raad om de overdracht goed voor te bereiden, zeker gezien de lange anciënniteit en dus opzegtermijnen van ons personeel. De vastgoed-expert adviseerde ook om het bedrijfspatrimonium in een aparte vennootschap onder te brengen. Eens die oefening achter de rug, zijn we gestart om een overnemer te zoeken. Eind 2023 hebben we de zaak aangeboden op Overnamemarkt.be. Momenteel zijn we in gesprek met een drietal serieuze kandidaten. Ik heb er een goed gevoel bij dat we de juiste overnemer zullen vinden. Mijn doel is om tegen het bouwverlof tot een akkoord te komen. Dan kan ik met een gerust hart de zaak overlaten om van mijn pensioen en de kleinkinderen te genieten.”

Stoppen en vereffenen

Het lukt niet altijd om de zaak aan de volgende generatie of een externe overnemer door te geven. In sommige gevallen wordt er geen overnemer gevonden. Guido Seghers legt uit hoe dat komt. “Dat komt  soms voor als ondernemers niet meer investeren in hun zaak. Hun kinderen zijn niet van plan om de zaak over te nemen en de ondernemer stelt zich de vraag: voor wie doe ik het dan nog? Dan laat hij de zaak wat uitbollen. En een zaak overnemen die al wat op zijn retour is, is natuurlijk niet zo interessant. Het is altijd beter een zaak over te nemen die nog in een opgaande of stabiele fase is.”

In dat geval zit er niets anders op dan te stoppen en de zaak te vereffenen. Al waarschuwt Seghers ervoor om te snel te gaan. “Een stopzetting moet je goed voorbereiden. Ga dus niet te vroeg in vereffening, dat kan grote consequenties hebben. Eens je in vereffening bent mag je volgens de wetgever immers enkel nog daden stellen om die vereffening af te ronden. Je mag met andere woorden alleen nog uitverkopen. Wij adviseren om daarmee te wachten en gewoon verder te ondernemen. Zo behoud je alle wettelijke mogelijkheden.”

“Als je personeel in dienst hebt, moet je ook rekening houden met de wettelijke opzegtermijnen. Als je toch van vandaag op morgen wil stoppen, moet je opzegvergoedingen betalen en bij een grote anciënniteit kunnen die flink oplopen. Ook schulden, bijvoorbeeld kredieten bij de bank of schulden bij leveranciers, verdwijnen niet zomaar als je de zaak stopt. Let ook op met tegoeden via de rekening courant van de zaakvoerder. Als de vennootschap dan stopt, riskeer je dat tegoed kwijt te zijn als de vennootschap onvoldoende activa heeft om de schulden terug te betalen.”

“Nog een aandachtspunt. Hou rekening met de vervaldag van een lopend handelshuurcontract. Bij zo’n 3-6-9 contract moet je namelijk blijven huren tot aan de eerstvolgende vervaldag. Overweeg bij het einde van de loopbaan dus goed of je de handelshuur nog wil verlengen of niet. Want het is altijd voor minstens drie jaar. Stel dat je twee jaar na het ingaan van een nieuwe handelshuur wil stoppen, dan zal je toch nog een jaar huur verschuldigd zijn.”

“Pas als alle leveranciers en overheden zijn betaald en alle lopende overeenkomsten zijn beëindigd kan je effectief in vereffening gaan. Dan bestaat er een procedure van liquidatie in één dag of één akte. Dat heeft als grote voordeel dat het niet aansleept. Zo vermijd je de toch wel grote verantwoordelijkheid van de vereffenaar.”

Waardebepaling

Ondernemers stellen zich soms de vraag: als ik morgen stop en ik doe de deuren toe. Wat zou mijn zaak dan opbrengen? Volgens Guido Seghers is het altijd nuttig om die oefening te maken, al kan het resultaat soms serieus tegenvallen. “Ik geef vaak het voorbeeld van een optieker die zelf geen eigenaar was van zijn winkelpand. Op het einde van de handelshuur vond hij geen overnemer en wilde stoppen. En dus gingen de resterende brilmonturen in de uitverkoop. Maar de rest van het materiaal en de apparatuur kreeg hij niet verkocht. Wie zelf een brillenwinkel wil starten, koopt immers liever nieuwe toestellen. En dus werd er weinig extra waarde gerealiseerd.”

“Een fout die bij een overname ook soms gebeurt is dat ondernemers de waarde twee keer tellen. Enerzijds de waarde van de activa en anderzijds de rendabiliteit. Maar dat zijn twee verschillende manieren om naar waarde te kijken. Voor de overnamewaarde mag je het handelsfonds niet zomaar optellen bij de waarde van het gebouw. Het is het een of het ander. Want de overnemer moet op zijn minst de huurwaarde van het gebouw kunnen terugverdienen met de opbrengst van de uitbating.”

Begin op tijd

Het moge ondertussen duidelijk zijn. Wil je stoppen of je zaak overlaten? Begin er op tijd aan. “De gemiddelde doorlooptijd is 1 à 2 jaar, afhankelijk van de complexiteit van de zaak. Een typisch scenario is dat er eerst enkele maanden nodig zijn om alles administratief in orde te brengen. Dan komt de waardebepaling, waarna de zaak rijp is om over te dragen. Een partij vinden die interesse heeft in de overname duurt ook weer enkele maanden. De laatste fase wordt het meest onderschat. Dat is de tijd die de koper nodig heeft om zich te organiseren om de overname te kunnen realiseren.”

De beste manier om je voorbereiding te beginnen is een bezoekje aan een UNIZO Adviesmarkt. “Kom eens luisteren. Als je een nieuwe auto wil kopen, maar geen idee hebt over merk en model is een bezoekje aan het Autosalon een goede manier om je te informeren. Op exact dezelfde manier zijn onze Adviesmarkten nuttig voor ondernemers die, met het einde van hun loopbaan in zicht, op één avond veel info willen vergaren over de mogelijke stappen.”

“Ondernemers kunnen er kiezen uit 13 thema’s die telkens toegelicht worden door een deskundige. Iedereen kan bij maximaal 5 experts aanschuiven voor een persoonlijk adviesgesprek. Aangezien we allemaal op een bepaald moment in pensioen gaan, heeft elke ondernemer van 55+ er dus belang bij om zich goed te informeren. Of je nu een zelfstandige bent met of zonder personeel. Een vrije beroeper of slager. Iedereen is welkom.”